بررسی و نقد کتاب «الاخبار الدخیله»

الف. موضوع و طرح مسئله: موضوع این پایان‏نامه کتاب «الاخبار الدخیله» اثر علاّمه محمّدتقی شوشتری (م 1374 ش) است. تلاش مولّف در این اثر، به‏طور عمده، اثبات محرّف و موضوع بودن بعضی احادیث شیعه است؛ تلاشی که ظاهرا، به «کاسته شدن از اعتبار» یا «بی اعتباری» احادیث منقول در این کتاب، انجامیده است. جایگاه حدیث در تعالیم اسلامی «به‏شرط اعتبار»، روشن‏کننده اهمّیّت تحقیق درباره مطالب کتاب مذکور است. هدف بنیادین این پایان‏نامه، نشان دادن تکراری بودن مطالب الاخبار الدخیله و نابسندگی شواهد یادشده برای اثبات محرّف و موضوع بودن احادیث نقل‏شده در آن است. ب. مبانی نظری: کتب حدیثی و شروح آنها اصلی‏ترین منابع این پایان‏نامه‏اند. موافقت با ضوابط علم الحدیث و اصول فقه و سنجش یقینی یا ظنّی بودن شواهد مذکور در اثبات مدّعیات، چارچوب نظری این پژوهش را شکل می‏دهند. پرسشها و فرضیات این پژوهش، پیرامون دو محور «غیر بدیع بودن» سخنان مولّف الاخبار الدخیله و «نابسندگی» آنها در اثبات مدّعیات مطرح‏شده درباره احادیث است. پ. روش تحقیق: تحقیق حاضر تحقیقی است «نظری»، به روش «کتابخانه‏ای» که جامعه آن کتاب «الاخبار الدخیله» است. معیار سنجش مدّعیات مولّف این کتاب، سازگاری‏شان با قواعد علم‏الحدیث و «ظنّی نبودن» مطالبی است که به‏عنوان دلیل آنها عرضه شده‏است. این بررسی پس از تبیین اشکال علاّمه شوشتری و کاوش در اقوال علمای پیشین برای یافتن ردّ پای آن اشکال، صورت گرفته‏است. ت. یافته‏های تحقیق: 1. مطالب الاخبار الدخیله مختصّ به احادیث شیعه نیست و اخبار عامّه و گزارشهای تاریخی نیز در این کتاب، بررسی شده‏اند. 2. الاخبار الدخیله به کتابهای «علل الحدیث» نزدیک‏تر است تا «الموضوعات». 3. اغلب مطالب مذکور در الاخبار الدخیله بدیع نیست. 4. مطالب این کتاب در موارد بسیار، با اصطلاحات علم‏الحدیث موافق نیست. 5. سخنان یادشده در جهت اثبات محرّف و موضوع بودن احادیث در الاخبار الدخیله، وافی به مقصود نیست. 6. اشکالات مرحوم شوشتری در موارد بسیار، مبتنی بر رأی شخصی وی و از قبیل ظنّیّات است و در اکثر موارد، با حجّیّت و اعتبار آن احادیث منافات ندارد. ث. نتیجه‏گیری و پیشنهادها: 1. حذف مواردی که پیشینیان پیش از مرحوم شوشتری گفته‏اند، یا دست کم تذکار به آن؛ 2. تحقیق عمیق درباره اقوال علاّمه شوشتری و بررسی آنها و کاستن از افراط و تفریطها.